Maymun çiçeği hastalığının ateş, baş ağrısı, yorgunluk, yaygın vücut ağrıları, lenf bezlerinde şişlik ve cilt lezyonları (döküntü) ile seyreden bir hastalık olduğunu dile getiren uzmanlar, hastalığın ya hayvandan insana ya da enfekte insanlarla yüz yüze, uzun süreli ve yakın temasla bulaştığını söylüyor. Maymun çiçeğine karşı aşının olmadığını kaydeden Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Dilek Leyla Mamçu, “Çiçek hastalığı eradike (hastalığın etkeni ile birlikte yeryüzünden tamamen yok edilmesi) edilene kadar uygulanmış olan çiçek aşıları maymun çiçeği hastalığına karşı da koruma sağlıyor.”
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Dilek Leyla Mamçu, maymun çiçeği hastalığı hakkında bilgi vererek, tedavi yöntemlerini anlattı.
Maymun çiçeği hastalığının (Monkeypox), maymun çiçeği virüsünün neden olduğu hayvandan insana bulaşan (zoonotik) bir hastalık olduğunu kaydeden Mamçu, “Enfekte hayvandan insana ısırık, tırmalama, kan gibi vücut sıvısı veya etiyle temas sonucu bulaşıyor. Virüs, sağlıklı kişilere ciltte gözle görülemeyecek çatlaklar/çizikler, mukozalar (ağız, burun, göz) veya solunum sistemi aracılığıyla girebiliyor. Bir diğer bulaşma yolu da enfekte insanlarla yüz yüze, uzun süreli ve yakın temastır. Bunu yanı sıra virüsle kirlenmiş giysi, havlu, çarşaf gibi eşyalarla temas sonucunda dolaylı olarak bulaşıyor.” dedi.
Genital bölgede ve gözlerde lezyon saptanabiliyor
Maymun çiçeği hastalığının ateş, baş ağrısı, yorgunluk, yaygın vücut ağrıları, lenf bezlerinde şişlik ve cilt lezyonları (döküntü) ile seyreden bir hastalık olduğunu da dile getiren Mamçu, şöyle devam etti:
“Ciltteki döküntüler, ateş başladıktan sonra 1 ila 3 gün içinde ortaya çıkıp gövdeden çok yüzde, kollarda ve bacaklarda görülür. Avuç içi ve ayak tabanlarında, ağız içinde, genital bölgede ve gözlerde lezyon saptanabiliyor. Lenf bezi şişliği maymun çiçeği hastalığını çiçek, su çiçeği ve kızamıktan ayıran en önemli belirtisidir. Yakınmalar, virüsle temastan ortalama 6-13 gün sonra ortaya çıkıyor. İlk haftada ateş, şiddetli baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme, sırt ağrısı ve aşırı halsizlik vardır Ciltteki döküntüler de ateş başladıktan sonra 1-3 gün içinde başlar. Avuç içi, ayak, ağız içi, genital bölge ve gözlerde çıkabilen lezyonlar en geç iki haftada kabuk bağlayarak iyileşir.”
Tedavi seçenekleri nelerdir?
Maymun çiçeği hastalığından şüphelenilen durumlarda, belirti gösteren kişilerin son bir ay içinde riskli bölgelere seyahat edip etmedikleri ya da benzer belirtileri olanlarla yakın temasları olup olmadığının sorgulanması gerektiğini kaydeden Mamçu, hastalık şüphesinde Sağlık Bakanlığı’nın yayınladığı rehberler doğrultusunda hareket edilmesi gerektiğini ifade etti.
Geliştirilen bazı antivirallerin kesin olmamakla birlikte maymun çiçeği hastalığında etkili olabileceğinin belirtildiğini söyleyen Mamçu, “Maymun çiçeği hastalığı için semptomları hafifletmek, komplikasyonları yönetmek ve uzun vadeli sekelleri önlemek için klinik bakım ve destekleyici tedavi verilmelidir. Sekonder bakteriyel enfeksiyonlar etkene özgü ve uygun şekilde tedavi edilmelidir.” dedi.
İlk olgu 1970 yılında görüldü
Maymun çiçeği hastalığının yeni bir hastalık olmadığına da işaret eden Mamçu, şunları dile getirdi:
“Maymunlarda 1958’de tespit edildikten sonra insanlarda ilk olgu 1970 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde görülmüştür. Hastalık zaman zaman Afrika kıtasından enfekte hayvanlar veya insanlar aracılığıyla diğer kıtalara taşınmakta, buralarda az sayıda insanın etkilendiği ve bölgesel olgu kümelenmeleri olmaktaydı, ancak 2022 yılından itibaren dünyada farklı ülkelerde de görülmeye başlanması ile dikkatleri çekmiştir.
Hastalığın görüldüğü ülkelerde bulaşma açısından riskli davranışlardan kaçınmak gerekmektedir. Maymun çiçeği hastalığı teyit edilen hayvan veya kişilerle temas edenler son temastan sonraki 21 gün boyunca belirti ve bulgular açısından izlenmektedir.”
Aşı var mı?
Maymun çiçeğine karşı aşının olmadığını da kaydeden Mamçu, “Çiçek hastalığı eradike (hastalığın etkeni ile birlikte yeryüzünden tamamen yok edilmesi) edilene kadar uygulanmış olan çiçek aşıları maymun çiçeği hastalığına karşı da koruma sağlıyor. Ülkemizde 1980 yılına kadar çiçek aşısı rutin olarak uygulandı. 1980 yılı öncesi doğumlular çiçek aşıları var ise maymun çiçeği hastalığına karşı belirli oranda korunuyorlar.” diye konuştu.
Maymun çiçeği hastalığının komplikasyonu olarak, sekonder deri enfeksiyonları, bronkopnömoni, sepsis, ensefalit ve görme kaybıyla sonuçlanan kornea enfeksiyonu bildirildiğini de dile getiren Mamçu, uzun vadeli komplikasyonlar açısından bir bilginin henüz olmadığını, izlenmeye devam edildiğini anlattı.
Mamçu, Ağustos 2023 tarihinde ülkemizde doğrulanan vaka sayısının 11 olduğunu hatırlatarak, maymun çiçeği hastalığının yayılmasının beklenmediğini de söyledi. Doi numarası: https://doi.org/10.32739/uha.id.43406